Przygotuj kanapkę z powidłami i poczytaj ciekawostki o powstaniu naszych powideł.

CIEKAWOSTKI O MAZOWIECKICH POWIDŁACH ŚLIWKOWYCH

Śliwa domowa „Węgierka zwykła” (Prunus domestica) to jedna z najstarszych śliw uprawianych w Polsce. Śliwa ta nie jest wymagająca w uprawie, a do tego dość obficie owocuje co roku. Dzięki temu dostarczała i dostarcza pyszne owoce mieszkańcom Mazowsza przez wieki do dziś. Bolesław Prus w wydanej w 1896r noweli „Antek” pisze: „Każdy chłopski dom, szarą słomą pokryty, miał ogródek, a w ogródku śliwki węgierki, […].” Można pokusić się o opinię, że węgierka jest dobrem narodowym, albo chociaż tradycyjnym polskim drzewem.

Powidła śliwkowe znane już były w XVI wieku. Mikołaj Rej w „Żywocie człowieka poczciwego”, który pierwszy raz był wydany w Krakowie w XVI w., a doczekał się wielu przedruków na przestrzeni lat, poucza że warto na zimę „[…]powidłek sobie nadziałać,[…]”. Zaliczył powidełka do przysmaków domowych nie kosztownych, a po nim Andrzej Mering doszedł do takich samych wniosków: „Należy do tanich, powszechnie stosowanych przetworów.” Co wskazuje, że przez lata śliwka i powidła śliwkowe gościły na stołach i bogatych i ubogich. Samo przygotowanie też nie jest skomplikowane.

Powidła powstały po to, aby delektować się wyjątkowym smakiem śliwek nie tylko w okresie letnim i jesiennym, ale również przez cały rok. Na te potrzeby odkryto sposób konserwowania tych owoców poprzez smażenie z cukrem. Tak właśnie gospodynie w domowych warunkach przyrządzały powidła śliwkowe zazwyczaj z najstarszej odmiany śliwki-węgierki.

Sam sposób gotowania powideł śliwkowych na przestrzeni lat niewiele się zmienił, ale w składzie niezmiennie oprócz śliwek, zawierał cukier. Jego zastosowanie umożliwiało dłuższe przechowywanie i wzmacniało smak. I pomimo, iż do II wojny światowej cukier był drogi i uznawany za rarytas czy zbytek, to zarówno w pierwszej polskiej książce kucharskiej z 1680r „Compendium ferculorum” Stanisław Czarniecki zaznacza, że cukier można dodawać do każdego dania, tak samo w „Kucharzu doskonałym” Woyciecha Wielądko z 1783r pojawiają się przepisy na Marmeladę z śliwek i Konfiturę z śliwek z cukrem. Ta nowsza książka uznawana jest za drugą polską książkę kucharską, a wychwalana jest przez samego Adama Mickiewicza na stronach „Pana Taduesza”.

Również w domach moich przodków powidła wytwarzano na własny użytek korzystając z dostępnych w ogrodzie nadwyżek śliwek węgierek. Owoce śliwek smażyło się nawet kilka dni. Tak długi i mozolny proces pozwalał uzyskać lepszą konsystencję ułatwiającą np. dodawanie do pieczywa, a także lepszy smak. Ja jeszcze jako dziecko poznałam go właśnie dzięki mojej babci, która co roku jesienią zwykła smażyć powidła z owoców z własnych zbiorów. Babcia też nauczyła się te powidła robić od swojej babci. Często jadałam kanapki z domowymi powidłami babci, przy których smażeniu niejednokrotnie uczestniczyłam. Teraz przygotowuję w ten sam sposób Mazowieckie powidła śliwkowe. Dostarczają mi je do Pruszkowa rolnicy uprawiający stare odmiany tego gatunku, z sąsiedniej gminy Tarczyn w województwie mazowieckim. Gmina ta ma wieloletnią tradycję sadowniczą – w 1966r powstały tam Mazowieckie Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego, który w surowce zaopatrywały owoce z okolicznych upraw.

Smak zamknięty w słoiczkach moich powideł przywołuje błogie wspomnienia z dzieciństwa i zyskał uznanie nie tylko wśród naszych klientów. W 2016 roku moja rodzinna manufaktura ETERNO dołączyła do Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Mazowsza, a tym samym Mazowieckie powidła śliwkowe zostały oznakowane niebieskim znaczkiem, by z dumą reprezentować region w którym powstają, a także by wskazywać na ich wyjątkowy smak i tradycyjny sposób wytwarzania. Z dumą również mogę pochwalić się, że 9 sierpnia 2019 roku zgodnie z Ustawą z dnia 17 XII 2004r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. U. z 2017r. poz. 1168) po przekazaniu wniosku przez Marszałka Województwa Mazowieckiego Mazowieckie powidła śliwkowe zostały wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. I jeszcze tego samego roku, podczas targów Smaki Regionów w Poznaniu Mazowieckie powidła śliwkowe zostały odznaczone Złotym Medalem targów. 

                                                                                                                                                  Barbara Stelmach